Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκπροσωπεί ο επικεφαλής του γραφείου της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Μπιόρν Ζάιμπερτ.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσεγγίζουν το σχέδιο Τραμπ με εμφανή επιφύλαξη, φοβούμενες ότι η πρόταση, όπως είναι τώρα, γέρνει επικίνδυνα προς τη Μόσχα και κινδυνεύει να μονιμοποιήσει ρωσικές εδαφικές κατακτήσεις που έγιναν δια της βίας. Οι χώρες της ΕΕ που στηρίζουν το Κίεβο σκοπεύουν να ασκήσουν έντονη πίεση στους Αμερικανούς ώστε να εγκαταλείψουν την απαίτηση για παραχώρηση ουκρανικού εδάφους στο Ντονμπάς.
Οι φόβοι αυτοί δεν είναι θεωρητικοί. Παραχωρήσεις προς τη Μόσχα θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν να επεκτείνει τις βλέψεις του, με αποτέλεσμα να απειληθεί η ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης. Όπως τόνισε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, «μια ενδεχόμενη ήττα ή κατάρρευση της Ουκρανίας θα είχε δραματικές συνέπειες για την ευρωπαϊκή ήπειρο».
Οι ενστάσεις αυτές διατυπώθηκαν με σαφήνεια και στη σύνοδο της G20, όπου περισσότεροι από δώδεκα ηγέτες ευρωπαϊκών χωρών, της Ιαπωνίας και του Καναδά συζήτησαν με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Σε κοινό τους μήνυμα, αναγνώρισαν ότι η πρόταση των ΗΠΑ αποτελεί «βάση» για διαπραγμάτευση, αλλά υπογράμμισαν ότι χρειάζεται σημαντικές τροποποιήσεις, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους κινδύνους που ενέχουν οι περιορισμοί στις ουκρανικές στρατιωτικές δυνατότητες. Ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε επίσης πως το σχέδιο μπορεί να αποτελέσει αφετηρία, όχι όμως τελική πρόταση.
Η ασφυκτική προθεσμία Τραμπ και τα εσωτερικά προβλήματα στο Κίεβο
Ο Τραμπ έχει θέσει ως τελική ημερομηνία για αποδοχή της συμφωνίας την Ημέρα των Ευχαριστιών, στις 27 Νοεμβρίου, ένα χρονοδιάγραμμα που στρέφει την πίεση κυρίως προς την Ουκρανία. Η πολιτική αστάθεια στο Κίεβο, με συνεχείς αποκαλύψεις για σκάνδαλα διαφθοράς, ενισχύει τη δυνατότητα της Ουάσιγκτον να επιβάλει σκληρούς όρους. Αμερικανικές πηγές θεωρούν ότι η εύθραυστη θέση του Ζελένσκι ίσως τον ωθήσει σε μεγαλύτερη διάθεση συμβιβασμού. Παράλληλα, εγείρονται φόβοι ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον περιορισμό της παροχής κρίσιμων πληροφοριών προς τον ουκρανικό στρατό ως μοχλό πίεσης.
Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός με νέες δηλώσεις έξω από τον Λευκό Οίκο. Όταν ρωτήθηκε εάν το αμερικανικό σχέδιο είναι η τελική πρόταση προς την Ουκρανία, απάντησε: «Όχι, σε καμία περίπτωση». Υποστήριξε πως η Ουάσιγκτον ζητά μια ειρήνη «που θα έπρεπε να έχει κλειστεί εδώ και καιρό», επιμένοντας ότι ο πόλεμος δεν θα είχε ξεκινήσει το 2022 αν ο ίδιος βρισκόταν τότε στο Οβάλ Γραφείο.
Με μια αινιγματική τοποθέτηση, πρόσθεσε ότι μετά τη συμφωνία ο Ζελένσκι «θα μπορεί να συνεχίσει να πολεμά με όλη του την καρδιά», αφήνοντας υπαινιγμούς για πιθανές μελλοντικές επιχειρήσεις σε νέο πλαίσιο ασφαλείας, πιθανώς με περιορισμένη ή διαφορετική αμερικανική στήριξη.
Ο Ζελένσκι, στο δραματικό διάγγελμά του προς τους Ουκρανούς την Παρασκευή, παραδέχτηκε ότι η χώρα του διέρχεται «μία από τις πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της». Μίλησε για μια «οδυνηρή επιλογή» ανάμεσα στην απώλεια αξιοπρέπειας και στην απώλεια ενός στρατηγικού συμμάχου, διαβεβαιώνοντας ωστόσο ότι θα προσέλθει στις συζητήσεις με τις ΗΠΑ «με εποικοδομητική διάθεση».
Το περιεχόμενο του σχεδίου που προκαλεί θύελλα
Η διαρροή του σχεδίου των 28 σημείων προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το Κίεβο ως τις Βρυξέλλες και πολλές άλλες πρωτεύουσες. Οι βασικές του διατάξεις προβλέπουν:
απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από τα ανατολικά τμήματα του Ντονέτσκ που παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο,
αναγνώριση de facto ρωσικού ελέγχου σε Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ,
διατήρηση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία,
πάγωμα των γραμμών σε Χερσώνα και Ζαπορίζια στη σημερινή τους μορφή,
σημαντική συρρίκνωση του ουκρανικού στρατού – έως 600.000 άτομα,
οριστική απαγόρευση ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ,
μεταφορά των ευρωπαϊκών μαχητικών αεροσκαφών σε βάσεις στην Πολωνία,
επιστροφή της Ρωσίας στη διεθνή οικονομική σκηνή, με άρση κυρώσεων και ενδεχόμενη πρόσκληση για επανένταξη στη G7.
Τα ευρωπαϊκά κράτη δήλωσαν ξεκάθαρα ότι ρυθμίσεις που αφορούν το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς τη δική τους συναίνεση. Πολλοί ηγέτες εξέφρασαν φόβους ότι το σχέδιο αφήνει την Ουκρανία στρατιωτικά αδύναμη και εκτεθειμένη σε μελλοντικές ρωσικές επιθέσεις.
